Het eigen huis

Wanneer ik nu, ons toekomstig huis aan het ontwerpen ben, moet ik ongewild aan de vele leerlingen denken die ik ooit een zelfde vraag heb gesteld. Op zeventien- jarige leeftijd, gedurende 4 uur in de week en 6 weken lang, zaten zij tijdens de periode architectuur, gebogen over hun tekeningen of knutselden aan hun maquettes. Ik had weliswaar geen architectuur gestudeerd maar durfde dit wel aan omdat ik als jongen veel over de schouder van mijn vader had meegekeken. Hij was architect bij de Heidemij en werkte in het weekend wel eens thuis, op de kamer naast mij, aan een privé opdracht. Een verbouwing van een vriend of een vakantiewoning voor een kennis. Zijn grote meester was zonder enige twijfel Gerrit Rietveld. Iedere vakantie nam hij mijn broer en mij mee uit ‘schetsen’. Wanneer mijn moeder dan boodschappen deed met mijn zus, zochten wij gedrieën ergens in het dorpje een plekje wat we het schetsen waard vonden. We tekenden er boeken vol met voornamelijk gebouwen. Daar heb ik mijn passie voor gebouwen met hun karakteristieke stijlen ontwikkeld. Daar heb ik leren ‘kijken’, én leren tekenen. Dat kwam mij jaren later als kunstleraar goed van pas. Wanneer ik architectuurlessen gaf stond ik steevast anderhalf uur voor aanvang van de eerste les een bordtekening te maken van een beroemd gebouw uit de architectuurgeschiedenis. Meters schoolbord krijt zijn er aan opgegaan :) Het maakte het voor mij makkelijker om vervolgens de jongeren te vragen om hetzelfde te doen maar dan met hun eigen huis. Ik moet door de jaren heen minstens 600 bouwsels aan me voorbij hebben zien komen. Het huis als een zichtbaar verlangen van datgene waar je voor staat, op dat moment. Voor de een was dat een bescheiden hutje waarbij de plek in het landschap het belangrijkste was, voor de ander een uit de kluiten gewassen luxe landhuis met helikopter platform en zwembad. Voor een enkeling een veredelde rugzak om mee door de wereld te trekken, voor een ander een penthouse in hartje New York. Wanneer ik dan nu, zo zelf mijn eigen huis aan het tekenen ben vraag ik mij af, nee ben ik eigenlijk vreselijk benieuwd of er ergens in de wereld een van die 600 leerlingen al zijn of haar eigen droomhuis heeft gebouwd?

liften

" Hacer dedo' ( "de vinger doen")  ofwel liften

 Als het hier regent dan spoelt de weg dus gewoon weg. Vervelend volgens mij als je hier langer woont, kinderen op tijd op school wil krijgen of gewoon een hekel aan modder hebt. Voor ons bracht het tot nog toe ook goede dingen. Omdat de weg op sommige stukken foetchi is kunnen wij er met onze auto en zijn relatief dunne bandjes echt niet door en op sommige dagen anderen (met dikkere rupsen onder hun 4x4) ook niet. Dus even rust, geen camera's, geen interviews , geen onverwachte gasten. Een ander voordeel is dat we alleen lopend boven aan de weg kunnen komen. Tussen eucalyptussen en sparren wandelen met de zee ruisend op de achtergrond vinden wij geen straf. Maar dan zijn we nog niet in Pichilemu aangekomen waar we vandaag willen zijn. We hebben er een afspraak met een makelaar en ik wil er een garde kopen om de slagroom voor een taart mee te kloppen. Vandaag merkten we weer hoe cliché maar waar het is dat de weg belangrijker is dan het doel. Hoe lang geleden was het dat ik nog lifte en op die manier langs de Vlaamse wegen zwierf. In ons Europa is deze avontuurlijke manier van reizen sinds decennia omfloerst met krampachtige zwemen van angst. En toegegeven, ook ik twijfel alvorens, het vaak met rugzak bepakte jong mens, mee te nemen. Maar vandaag zit er niets anders op. Als we dankzij drie verschillende chauffeurs in een half uurtje midden in Pichilemu op de plaats van afspraak staan, heb ik de smaak helemaal te pakken . Dit wilden we toch. Chili en haar Chilenen leren kennen. Nou, hopla, die duim omhoog. We leerden Tomas kennen, een jonge Santiagino. Nu neergestreken hier aan de kust omdat hij behoefte had aan rust en frisse lucht. Daarna werden we opgepikt door " een mijnheertje dat volgens ons -een dier-ging kopen" (maar helemaal zeker weten we het niet want ons Spaans is nog van het bloemkolengehalte. ) En nadat we bij Cahuil werden afgezet stopte er een rood rammelkarreltje met weer een uiterst sympathieke Chileen. Miguel. Dat weten we omdat we ook van hem een naam en een telefoonnummer kregen. Want Miguel heeft een quinoplantage en een alfa alfa kwekerij. En ons lijkt het erg interessant om die gewassen eens te zien groeien. Dus Miguel van het rode rammelbakje gaat ons bellen voor een rondleiding aldaar. Het is duidelijk dat Chilenen graag dingen laten zien waar ze trots op zijn. Dat vind ik mooi een fier volk. Daar steek ik graag mijn duim voor in de lucht. De slagroomklopper vond ik op de markt en we ontdekten dat de grond hier met de dag duurder wordt. Het blijft een droom : zo'n eigen lapje om een huisje op te bouwen. Maar ach, de weg ernaar toe is wellicht het belangrijkste. En vooral niet vergeten te genieten van de uit- en vergezichten.

Van harte

We zijn deze week 10 jaar getrouwd. Ik ben er wel van om een gebeurtenis te verbijzonderen als de mogelijkheid zich voordoet. Niet ieder dag natuurlijk want dan gaat de spanning eraf maar op de momenten die we daarvoor als collectief hanteren. We hebben er gelukkig nog een aantal van in ons systeem zitten, zoals geboorte, overlijden, verjaren, trouw en zo nog wel wat meer. Een ritueel noemen we dat. Wanneer je van de mogelijkheid gebruik maakt krijg je dan de kans om mee te liften op, laat ik het noemen, een ‘groter’ geluk. 10 jaar getrouwd dus, en een buitenkansje. Nou heb ik nog het extra geluk dat An er enorm van houdt om iets te vieren, en zeker als er een verrassingselement bij zit. Kans in het kwadraat dus. De kans op succes wordt vergroot wanneer je er al een tijdje van tevoren mee rondloopt. Je zou kunnen zeggen dat je dan de antenne activeert waardoor de juiste frequentie ontvangen en vervolgens herkend kan worden. An is nogal van de ‘harten’, dus het thema biedt zich in mijn geval nogal makkelijk aan. Maar ja, iets met een hart doen kan ook snel goedkoop en makkelijk overkomen. En dat is voor een kunstenaar een gevaarlijk terrein. Op zoek naar wat materiaal om een hart mee te vlechten loop ik over la Sirena wanneer plotseling het beeld van een reuzen hart zich voordoet. Vervolgen ontvouwt het creatieve spel zich als vanzelf. De Popart ( stroming in de kunstgeschiedenis uit de jaren ‘60) biedt mij verschillende handvatten om aandacht te vragen voor een boodschap. Vervreemding, herhaling, uitvergroten, ontkleuren, of veranderen van kleur. Ik kies voor de uitvergroting, de blowup. Maar dan ook echt groot. Een enorme takkenwal in de vorm van een hart. Zó groot dat ons huis er in past. Daarmee krijgt het totale gebaar de betekenis van een huis van liefde. Ik realiseer me dat er bij de crew een drone is en vraag hen of ze over twee dagen bij het krieken van de dag op de stoep willen staan met de drone, want ik heb een verrassing. Goed, het werk kan beginnen. Gelukkig scharrel ik wel vaker met takken en An ziet mij niets vermoedend een omheining maken. Ze vraagt natuurlijk wel waarom ik dit doe maar ik kan gerust antwoorden dat ik ons plekje wat aan het omhullen en beschermen ben, refererend naar de eerste nederzettingen en kastelen. Samen met neef Emil, die op doorreis is, maak ik dit universele teken. Ik moet denken aan de vele buitenproportionele tekens of tekeningen die von Däniken in de vorige eeuw in verschillende landschappen in met name Zuid-Amerika opspoorde. Zij lijken op de grond geen betekenis te hebben tenzij je ze waarneemt vanuit de ruimte. De bewuste dag breekt aan, de crew staat klaar, Emiel en ik hebben de tafel gedekt. An kan wakker worden en doet na een klopje van mij op het raam, nietsvermoedend het gordijn open. De rest kent u.

Je talent moet je leven

Ooit lang geleden, misschien wel twintig jaar, stond ik voor een radicale keuze; leraar- of kunstenaarschap. Tot dan toe was ik het allebei parttime. Wel zo makkelijk, leuk en interessant. Maar dat ging op zeker moment niet meer. Het ging knellen. Nog het één, nog het ander bevredigde meer, dus zou er een keuze gemaakt moeten worden.

Ik ging een maand naar Marokko om in de woestijn het antwoord te vinden. En inderdaad in die onmetelijke stilte hoorde ik - deep down below - het antwoord. "Ruim je atelier op en leef je kunstenaarschap als leraar." Thuisgekomen kon ik mijn atelier opruimen en opdoeken, alleen wat te doen met de schilderijen die nog niet verkocht of half af waren? Het geval wilde dat in ik in die tijd door de Kübler Ross stichting werd gevraagd om als kunstenaar een avond te verzorgen over de kunst van het sterven.

Die bewuste avond bestond voor een groot deel uit een performance waarbij ik met het publiek mijn resterende doeken met witte verf overschilderde. Het witte licht als wenkend perspectief, het wit als teken voor een nieuw begin, het wit van Malewicz als het absolute einde van de schilderkunst en het wit in de laatste doeken van mijn grootmeester Willem de Kooning. Daarna deden ze dienst in mijn atelierlessen met leerlingen uit de hoogste klassen. Het schilderen was definitief verleden tijd. Van nu af aan zou ik mijn kunstenaarschap dienstbaar maken aan de professie van dat moment. Het speelveld reikte van sociaal kunstenaarschap tot en met het creëren van verwonderlijke plekken. Ondertussen vertelde ik honderduit over moderne kunst, architectuur en levenskunst, maar ik raakte geen penseel meer aan tot dat…. ik in de lege ruimte van la Sirena mij opeens weer zag schilderen. Anders dan vroeger maar toch! Hoe vaak liet mijn moeder ( 81) me tussentijds niet weten dat mijn talent verloren ging!

Ze zal in haar handen klappen bij het zien van weer een schildering en een muur vol tekeningen. ‘De kunstenaar is weer terug’, zal ze haar vriendinnen toevertrouwen. -Je talent moet je leven-, is haar motto!

De kleren maken de man

Voorafgaand aan mijn vertrek herinnert An me nog maar eens even aan het feit dat het voor de kijker straks wel fijn is al ik wat aandacht aan mijn kleren schenk. Daar heeft ze een punt! Maar ik houd niet van shoppen dus moet ik in een dag kunnen slagen. Zo kom ik voor m’n overhemden uit bij sjoszmode.nl te Zutphen. Jos, de eigenaar heeft in zijn winkel ieder jaar weer een zorgvuldig originele collectie met overhemden ( en overigens nog veel meer) hangen. Zoon Jimme ( oud leerling, hartstikke leuke vent!) kom ik er toevallige ook tegen en die blijkt in de voetsporen van vader te zijn getreden. Jimme heeft inmiddels zijn eigen kleding merk, WYS in Amsterdam en laat ( zo vertelt hij me trots) zijn hemden van biologisch katoen maken en de printen erop van zeewier. Nou ja zeg! Opgetogen en met een paar hemden in mijn tas durf ík straks wel voor de camera te verschijnen :)

Ik loop en passant ook ff bij Alexander binnen. Hij is de gepassioneerde eigenaar van modezaak John & Nina Mode. Menig jongere uit Het Dagelijks Bestaan vond een fraaie stageplek bij hem, alwaar hij hen vaderlijk onder zijn hoede nam. Hulde man! Alexander heeft stoere kleding. Daar krijg ik een gave spijkerbroek mee. ’s Middags ga ik naar het modekwartier in Arnhem waar ik bij Okimono, tegen gereduceerd tarief nog wat t-shirts mag uitzoeken. Fraaie prints die door kunstenaars op het biologisch katoen zijn gedrukt. Ik voel me vandaag helemaal het mannetje. Klaar om te vertrekken.

ps. Vergeef me als ik zo af toe toch m’n oude vertrouwde Karel-kloffie aantrek. Weinig kraak of smaak...maar het zit zo lekker :)

ahum

Waarom wij in Chili zijn.

"Hè An , waarom gaan jullie nu eigenlijk naar Chili?"
 Wel eigenlijk weet ik dat niet zo goed.
"En waarom moet het dan voor de televisie? "
 Wel dat weet ik eigenlijk niet zo goed.

Deze vragen zijn me de voorbije weken het vaakst gesteld. Zoveel dus dat ik er maar eens voor ben gaan zitten en er heel goed ben over gaan nadenken.
En voilà, hier een mogelijk antwoord.
Chili, dat is een lang familieverhaal. Reeds 55 jaar geleden besloot onze tante An, ( in Santiago spreekt men van Anita Goossens) een oudere zus van mijn moeder, ontwikkelingswerk te gaan doen in Chili.
" Een roeping", zoals zij zegt. Wegtrekken naar een ver onbekend continent naar een land dat nog volop als ontwikkelingsland stond aangemerkt, was toen nog een heel verhaal apart. Ze werd destijds uitgezwaaid door haar familie en men wist niet of men elkaar ooit wel weer zou zien. Het zou tien jaar duren alvorens de eerste vriendin de oceaan overvloog om haar op te zoeken. Later vertel ik graag meer over deze charismatische en legendarisch vrouw(84) die sindsdien haar leven deelt met de allerarmsten uit de sloppenwijken van de grootstad. Wat hier relevant is: Zij vonkte een hele reeks van mijn familieleden aan met het Chileense virus.
Dus reeds in mijn prilste jeugd, die zich afspeelde in België, in een plaatsje bij Antwerpen, speelde dit exotische land, achter altijd zichtbare bergen, een rol. Het land van mijn meest exotische suikertante die ons woorden leerde als impressionante, preciosa en mi coracon.
Als ze uiteindelijk al eens op bezoek kwam naar het thuisland kregen prompt alle kleinkinderen een dag vrijaf op school. En ik kan u vertellen zoiets kreeg je op een Vlaamse nonnekensschool echt niet zomaar.
Het ver-weg-land kwam tijdens de dictatuur van Pinochet op een andere manier dichtbij. Politieke vluchtelingen werden in die periode regelmatig geherbergd bij ons thuis, sommige kwamen even verpozen anderen bleven langer. Van hen leerden we andere verhalen en strijdliederen van Victor Jara. Mijn moeder ging op Spaanse les en zelfs "den Bompa" leerde deze taal op zijn 74e nog vloeiend. Later vertrok nog een broer van moeders, mijn broertje zou er lang straatwerk doen, mijn jongste zusje trouwde een Chileen, en mijn oudste dochter verloor er ook haar hart. Aan Roberto, een kind van de oceaan en nazaat van Mapuches. Vorig jaar kregen zij een allerliefst dochtertje, Lena Ester.
Dus wellicht ben ik nu daarom hier. Ik grijp een kans om vijf maanden lang het land, de cultuur, de mensen van het vaderland van ons oudste kleinkind te leren kennen. Soms doen kansen zich wel op heel merkwaardige manieren voor. Ik begrijp best dat u dat ook vindt.